Nezvani gost za trpezom

Trichinella je tkivna nematoda koja izaziva trihinelozu, antropozoonozu koja je endemska u našim krajevima i drugim delovima Evrope, Severne Amerike i jugoistočne Azije; odnosno u regijama gde se dominantno konzumira meso svinja, ali i meso drugih sisara..

Odrasli mužjaci su dužine 1,4mm do 1,6mm, dok su ženke duplo duže. Zadnji kraj je zaobljen kod oba pola i kod mužjaka se završava kopulatornom burzom. U jednjaku se nalaze stihociti, žlezde čiji sekret je jak antigen. Kod ženki se u predelu trećine dužine tela nalazi uterus ispunjen jajima i živim larvama koje se rađaju (viviparni organizmi).

Postoji 12 vrsta sa različitim genotipovima od kojih su 4 najvažnije za čoveka: T. spiralis (T1), T. nativa (T2), T. britovi (T3), T. pseudospiralis (T4).

Glavni izvor infekcije za čoveka je sirovo ili nedovoljno termički obrađeno meso domaćih i divljih svinja, medveda, konja, pasa, ređe nekih ptica, kao i mesne prerađevine. Meso sadrži inkapsulirane larve (osim T. pseudospiralis, čije larve nisu inkapsulirane), koje se oslobađaju u digestivnom traktu ljudi i sazrevaju u adulte. Oplođene ženke probijaju submukozu creva i rađaju larve koje cirkulacijom dospevaju do svih tkiva i organa, a zadržavaju se u poprečnoprugastim mišićima u vidu ciste. Mišićne ćelije koje sadrže larve menjaju fenotip i gube primarnu funkciju; postaju „ćelije negovateljice“. Posle više godina dolazi do kalcifikacije ciste.

Infekcije kod životinja su uglavnom asimptomatske, dok manifestacije kod ljudi zavise od vrste i količine parazita i stanja imunog sistema domaćina. Blage infekcije se manifestuju prolaznom mučninom i povraćanjem, dok teške prolaze kroz 3 stadijuma: invazivni/intestinalni, migratorni i stadijum incistacije. U invazivnom stadijumu se javljaju dijareja, mučnina, povraćanje i bolovi u trbuhu kao posledica oštećenja crevnog epitela. Migratorni stadijum karakterišu sistemski simptomi kao što su groznica, mijalgija, glavobolja, ospa, hipereozinofilija, periorbitalni edemi, i vaskulitis. Moguća je i prolazna bakteriemija ili sepsa usled prodora mikrobiote creva kroz oštećen zid creva. U stadijumu incistacije su prisutni miozitis, ukočenost i kaheksija. Moguće komplikacije su miokarditis, pneumonitis i encefalitis.

Idealna prevencija bi bila prekidanje silvatičnog lanca infekcije između pacova i svinja ali je praktično nemoguće izvodljiva. Najznačajnija prevencija je veterinarska kontrola i termička obrada mesa koje se koristi u ishrani. Komadi mesa ne bi trebalo biti deblji od 15cm. Kod većine vrsta je efikasno i zamrzavanje na -40°;S, izuzev kod T. nativa, koja je otporna jer primarno živi u hladnijim predelima (npr. Antarktiku).

Prvi slučajevi trihineloze u Srbiji su zabeleženi 1923. u Zemunu. Danas su najčešće epidemije u sremskom, braničevskom i zlatiborskom okrugu. Najučestaliji izazivač trihineloze kod nas je T. Spiralis, ali se uočavaju infekcije uzrokovane T. britovi.

Autor: Anja Stanojlović, CSNIRS

 ;

Literatura:

1. Bruschi, F., Chiumiento (2011) L. ;Trichinella ;inflammatory myopathy: host or parasite strategy? , vol. 42, issue 4


2. Diaz J., Warren R., Oster M. (2020) The Disease Ecology, Epidemiology, Clinical Manifestations, and Management of Trichinellosis Linked to Consumption of Wild Animal Meat, Wilderness and Environmental Medicine, vol. 31, issue 2


3. Dmitric M. et al. (2018) Trichinella britovi


4. Mitic I. et al (2022) Trichinellosis in Serbia has become a rare event - one outbreak with pulmonary complications


5. Murrell K.D. et al. (2000) The systematics of the genus ;Trichinella ;with a key to species


6. Schmidt G., Roberts L., Janovy J. (2009) Foundations of parasitology. In: Reidy E. P., str. 405-407