Vratimo se na sam početak… Antoni van Levenhuk – „otac mikrobiologije”

Jednog sasvim običnog trgovca pamuka znatiželja je učinila naučnikom. Antoni van Levenhuk (hol. Antoni van Leeuwenhoek) bio je holandski trgovac tekstila i naučnik. Rođen je 24. oktobra 1632. godine u gradu Delft u Holandiji. Poticao je iz trgovačke porodice, kao sin proizvođača korpi. Sa svega 16 godina, poslat je na obuku za šegrta škotskog trgovca u Amsterdamu, a po završetku iste, sa 22 godine otvorio je sopstvenu prodavnicu tkanine u rodnom gradu. U 38. godini konstruisao je svoj prvi mikroskop sa jednim sočivom, sa ciljem da trgovcima služi za procenu kvaliteta tkanine. Rad na mikroskopiji i razvoju mikroskopa omogućili su vizuelizaciju sveta nevidljivog ljudskom oku. Najznačajniji doprinos tome dali su Levenhuk i njegov savremenik, britanski naučnik i otac citologije Robert Huk (engl. Robert Hooke; 1635-1703). Levenhuk je, verovatno inspirisan knjigom Roberta Huka Mikrografija (engl. Micrographia; 1665), počeo da se interesuje za izradu sočiva i mikroskopa. Neke od njih je odlikovala sposobnost uveličanja čak i više od 200 puta, a poslužili su mu za otkriće mikroorganizama – protozoa i bakterija, koje je nazvao animalcules. Osim toga, bio je među prvima koji su opisali izgled eritrocita i spermatozoida. Pod mikroskopom je posmatrao različite materijale, delove insekata i biljaka, vodu (kišnicu, vodu iz bunara, morsku vodu i druge), naslage na zubima itd. Sva svoja zapažanja je navodio u preko 200 pisama koja je poslao Kraljevskom društvu Londona (engl. The Royal Society). Kako Levenhuk nije bio visoko obrazovan, a poznavao je samo maternji jezik, u početku su dovodili u pitanje verodostojnost njegovih istraživanja. Međutim, 1680. godine postaje punopravni član Kraljevskog društva Londona. Od posebnog značaja ističe se pismo koje datira iz 1676. godine. U njemu Levenhuk opisuje više različitih vrsta „životinjica” posmatranih u kišnici, među kojima i, može se pretpostaviti, bakterije: “There was, further, a fourth sort, which were so small, that I was not able to give them any figure at all. These were a thousand times smaller than the eye of a big louse: For I judge, the axis of the eye of such a louse to be more than ten times as long as the axis of any of the said little creatures.” Bio je ubeđen da „životinjice” koje je otkrio ne uzrokuju oboljenja kod ljudi, što je i naveo u poslednjem pismu poslatom Kraljevskom društvu Londona pre same smrti, upoređujući sadržaj kožnih promena kod opekotina, šuge, morbila, velikih boginja. Međutim, danas znamo da su uzročnici morbila i velikih boginja virusi, koje on svakako nije mogao videti pod mikroskopom koji je koristio. Umro je u 90. godini života, avgusta meseca 1723. godine u Delftu, baveći se istraživanjem do svojih poslednjih dana. Autor: Nada Akik Pogledajte i: Skenirano pismo 9.10.1676. na holandskom jeziku – Science in the Making | The Royal Society https://makingscience.royalsociety.org/items/el_l1_22/letter-from-antoni-van-leeuwenhoek-to-henry-oldenburg-dated-at-delft?page=;;18 TED-Ed The wacky history of cell theory – Lauren Royal-Woods https://www.youtube.com/watch?v=;;4OpBylwH9DU